“اسپایدر من: بازگشت به خانه” دقیقن همان چیزی بود که یک مرد عنکبوتی 2017 باید باشد. در این مطلب از اینجاست! دات نت، قصد داریم به نقد و بررسی این فیلم بپردازیم.
خب اول از همه روشن کنم که کلمه ی هوم کامینگ (Homecoming) دو معنی می دهد: یکی به معنای بازگشت به خانه پس از مدتی طولانی است و یکی به معنای مراسمی است که کالج ها و دبیرستان ها برای دانش آموزان برگزار می کنند. البته منظور از هوم کامینگ در عنوان این فیلم، همان مراسم آخر سال است. ولی در فارسی، ترجمه ی آن به بازگشت به خانه راحت تر است.
خب از این ها بگذریم. به نظر می رسد مارول به این نتیجه رسید که ابرقهرمان های زیادی با فضای جدی دارد و نیاز به یک سوپر هیرو با فضای فان تر و خانوادگی تر است. البته سری فیلم های اونجرز هم صحنه های خنده دار کم نداشت. ولی دوز کمدی در اسپایدرمن: هوم کامینگ بسیار بالاتر است. در این فیلم زد و خورد ها کم تر است و تم خانوادگی در آن به شدت افزایش یافته است. از عنوان فیلم هم می شود فهمید که مخاطبان اصلی آن نوجوانان هستند و این یک فیلم ابر قهرمانی تینیجری است. البته این به آن معنا نیست که این فیلم صحنه های اکشن خوب ندارد! ولی طیف مخاطب هدف مارول افراد 13 سال تا 34 سال است.
مرد عنکبوتی 2017 نکات جالب زیادی داشت. مثلن این که از این به بعد لباس های اسپایدرمن را تونی استارک (مردآهنی) تولید می کند. یا این که مایکل کیتون که نقش والچر را بازی می کند در فیلم “بردمن” هم بازی کرده و هم بردمن و هم والچر، هر دو پرنده اند و بالدارند. مایکل کیتون تقریبن 30 سال پیش نقش بتمن را هم بازی کرده است. بازی مایکل کیتون در این فیلم بسیار خوب است و اصلن به ورطه ی نقش منفی کلیشه ای نمی افتد.
مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه هم فیلم خوبی است و هم سرگرم کننده است. فیلم کاملن به هدفش می رسد و مخاطبش را راضی می کند. کارگردان این فیلم جان واتس است که این سومین فیلم او در طول حرفه اش و دو فیلم قبلی چه از نظر فروش و چه از نظر هنری، فاجعه ی تمام عیار بوده اند. سومین فیلم او اما، با بودجه ی 175 میلیون دلاری بیش از 875 میلیون دلار فروش کرد. البته به نظر می رسد در فیلم های ابر قهرمانی، تهیه کننده ها نقش بسیار پر رنگ تری دارند. هدف تهیه کننده ها استخدام یک کارگردان ارزان بوده است. دلیل دیگری نیز می توان برای انتخاب شدن او حدس زد. او قبلن کارگردان فیلم های تبلیغاتی بوده است. کارگردان سابق “مرد عنکبوتی شگفت انگیز” نیز تجربه ی کارگردانی تبلیغات و موزیک ویدیو نیز داشت. شاید هدف تهیه کننده ها، استخدام فردی بوده که بتواند سکانس هایی در فیلم قرار دهد که در تریلرها و کمپین تبلیغاتی فیلم به کار بیاید و با چند و چون تجاری سازی فیلم آشنا باشد.
در مرد عنکبوتی جدید می بینیم که خبری از مردن عمو بن یا نیش خوردن پیتر پارکر از عنکبوت نیست. در این فیلم، پیتر پارکر از اول اسپایدرمن است. یک اسپایدرمن نوجوان و 15 ساله که اتفاقن با مسائل دبیرستان هم رو به روست. او دوستی به نام ند دارد که اهل کامپیوتر است و در طول داستان در مسائل فنی به او کمک می کند. پیتر هم چنین عاشق دختری به نام لیز است.و از آن طرف دختری به نام میشل، از پیتر پارکر خوشش می آید. پیتر پارکر هم که دیگر عینکی نیست و با عمه ی میانسالش زندگی می کند.
بازی تام هالند در نقش اسپایدرمن در این فیلم، دوست داشتنی و بامزه است. رابرت داونی جونیور هم که نقش همیشگی اش را بازی می کند. سایر بازیگران فیلم هم نقششان را در طول فیلم حفظ می کنند و بازیشان مصنوعی و حال به هم زن نمی شود. همانطور که گفتیم تم “اسپایدر من: هوم کامینگ” خانوادگی است. در این فیلم شاهد هستیم که اسپایدر من 15 ساله با بازی تام هالند، از کشتن افراد امتناع می کند. یا مثلن تونی استارک رفتاری پدرانه با او دارد. مایکل کیتون که نقش والچر، آدم بدهی فیلم را بازی می کند، مرد خانواده است. او در بخشی از فیلم از کشتن پیتر هم صرف نظر می کند. سایت ” commonsensemedia”، فیلم ها را از جنبه ی مناسب بودن برای کودکان و خانواده بررسی می کند. فیلم به حدی خانوادگی است که سایت ” commonsensemedia” آن را برای کودکان بالای 10 سال مناسب دانسته است. این در حالی است که ریتینگ اصلی فیلم PG-13 است. یعنی بالای 13 سال. در اسپایدرمن های قبلی با وجود بودن صحنه های کمدی، بخش هایی از فیلم قالب دارک به خود می گرفت. اما در این فیلم مرد عنکبوتی، بیشتر فیلم شاد و مفرح است و حتی تیتراژ آخر آن شبیه تیتراژ فیلم های دبیرستانی است.
اول فیلم شاهد هستیم که پیتر پارکر، کار های ساده مثل کمک به کودکان و پیرزن ها را انجام می دهد. او از لباس جدیدش که تونی استارک به او داده، ذوق زده است و دوست دارد عضو انتقام جویان (Avengers) شود. هم چنین به این افتخار می کند که یکبار سپر کاپیتان آمریکا را از دستش در آورده است. در آخر فیلم می بینیم، او مسئولیت پذیر شده و می داند چه چیزی بر گردن اوست. والچر را از مرگ نجات می دهد. در کمال تعجب مخاطب از پذیرش عضویت در گروه اونجرز سرباز می زند. به طور کلی فیلم، دو صحنه ی تعجب آور دارد. یکی سرباز زدن پیتر از عضویت در اونجرز و دیگری آن جایی که پیتر، در خانه ی دوست دخترش لیز را می زند و والچر دم در می آید. آدم آن جا فکر می کند که بله، مثل همیشه نقش منفی فیلم دوستان نقش مثبت را گروگان گرفته است. اما می فهمیم که والچر، پدر لیز است. نکته ای که درباره ی معشوقه های اسپایدرمن وجود دارد این است که فکر می کنیم در این فیلم خبری از مری جین نیست. اما در انتهای فیلم، میشل می گوید که دوستانش او را MJ صدا می کنند که می تواند به معنای Mary Jane باشد. از آن طرف لیز، بعد از به زندان افتادن پدرش والچر به همراه مادرش به اورگان نقل مکان می کنند. پس معشوقه ی اسپایدرمن در قسمت های بعدی فیلم چه کسی به جز MJ می تواند باشد.
همانطور که گفتیم بازی تام هالند درخشان است و به هدفش می رسد. اما برخی از جوانان دیروز و میانسالان امروز می گویند که بازی توبی مگوایر یک چیز دیگر بود و این فیلم برای آن ها کسل کننده است. برخی دیگر می گویند، اندرو گارفیلد در نقش اسپایدرمن باور پذیرتر بود. هم چنین برخی از سن کم اسپایدرمن جدید می نالند! اما باید به این نکته توجه داشت که دنیای سینمایی مارول از ابرقهرمان بزرگسال اشباع شده است. تام هالند با Spider-Man: Homecoming، طیف سنی بیشتری را به این دنیای سینمایی افزود. همانطور که پال راد با Antman وجه کمدی دنیای سینمایی مارول را ارتقا داد.
نکته ی دیگر این است که در این فیلم، مرد عنکبوتی به اصالت خود بازگشته است. این تا حدودی همان کاراکتری است که استن لی در کمیک اریجینال اسپایدرمن در سال 1962 در نظر گرفته بود. یک نوجوان سرزنده ی دبیرستانی، اهل کویینز نیویورک. صحبت از کمیک شد. در کمیک بوکی که این فیلم براساس آن ساخته شده است، دوست صمیمی پیتر پارکر به یک آدم شرور و دشمن او تبدیل می شود. درست مثل سه گانه ی توبی مگوایر. یعنی ممکن است نِد، به یکی از افراد شرور در قسمت های بعدی تبدیل شود. حتی ممکن است ساموئل، پسری که پیتر را در دبیرستان مسخره می کند، به یکی از نقش های منفی در قسمت بعدی تبدیل شود. البته تفاوتی بین فیلمنامه و کمیک بوک اصلی می تواند مهر باطلی بر نظریه ی ما باشد. در فیلم می بینیم که تونی استارک به پیتر می گوید که کنفرانسی برای معرفی او به عنوان یکی از اونجرز ترتیب داده است. پیتر، که هم شخصیتش تغییر کرده و هم فکر می کند که کنفرانسی در کار نیست و این فقط یک امتحان است، پیشنهاد عضویت در اونجرز را را رد می کند. در کمیک بوک اصلی اما، داستان متفاوت است. پیتر پیشنهاد را قبول می کند و در کنفرانس، چهره ی او به جهانیان نشان داده می شود. قسمت بعدی اسپایدرمن در سال 2019 می آید و ممکن است قسمت دوم، آغازی بر جهان سینمایی جدید مارول باشد. یعنی ممکن است جهان سینمایی جدید مارول به جای مرکزیت مرد آهنی، حول شخصیت مرد عنکبوتی بچرخد.
مثل هر فیلم دیگری، مرد عنکبوتی 2017 هم چند مسخرگی دارد. مسخرگی اول آن که ابتدای فیلم می بینیم، تونی استارک با دولت آمریکا با همکاری هم، وزارتخانه ی کنترل خسارات تشکیل داده اند. مسخرگی بعدی، اشاره ی فیلم به Ferris bueller’s day off است. به طوری که اسپایدرمن مثل فریس بیولرز از حیاط خانه ای به حیاط خانه ی دیگر می پرد و اتفاقن در یکی از آن خانه ها فیلم فریس بیولرز در حال پخش است! البته شاید این تاکیدی بر نوجوانانه بودن مرد عنکبوتی 2017 است. یکی از مسخرگی های عظیم فیلم، پخش پیام های کاپیتان آمریکا به دانش آموزان است. مثلن در کلاس ورزش و در اتاق ناظم پیام های او را پخش می کنند. بعد از فکر کردن درباره ی این ضعف فیلم، آدم با خودش می گوید: ” یک لحظه صب کن.” شاید مسخره کردن کاپیتان آمریکا از قصد باشد و این برای جذب بیشتر مخاطبان بیرون از آمریکا بوده است. در صحنه ای از فیلم می بینیم که نویسنده به این نکته که یادمان بنیانگذار آمریکا توسط بردگان ساخته شده است، کنایه می زند. در جاهای دیگری از فیلم می بینیم که کارگردان و یا هرکسی که انتخاب کننده ی بازیگران بوده است، قصد ایجاد گوناگونی نژادی داشته است. بازیگران سیاه پوست و آسیایی به طور مشخصی در فیلم قرار داده شده اند. به علاوه در میان دانش آموزان دبیرستان، دو دانش آموز محجبه می بینیم.
و اما جمع بندی. اسپایدرمن جدید فیلمی خوب و ارزنده است. آدم آن را دنبال می کند و ریتم آن اعصاب خوردکن نیست. هرچند تم تینیجری فیلم ممکن است برای برخی از افراد بزرگسال آزار دهنده باشد. Spider-Man: Homecoming، پرفروش ترین فیلم ابر قهرمانی سال 2017 شد و با فاصله ی کمی نگهبانان کهکشان 2 را شکست داد. و صد البته که این فیلم از نگهبانان کهکشان دو بهتر است. مرد عنکبوتی شگفت انگیز 1 با بازی اندرو گارفیلد، فیلمی تجلیل شده بود و منتقدان معتقد بودند که جنبه ی رئال آن بسیار بیشتر از مردعنکبوتی توبی مگوایر است. مرد عنکبوتی شگفت انگیز 2 از هم گسیخته و نسبت به قسمت قبلی آن شرم آور بود. اسپایدر من هوم کامینگ از هم گسیختگی مرد عنکبوتی شگفت انگیز 2 را ندارد و به شما، به خصوص اگر بین 10 تا 30 سال سن دارید، توصیه می شود.
تماشا کنید: 10 دقیقه ی اول Spider-Man: Homecoming